Koncepcja Lean Management – definicja i zasady

Dążenie do usprawnienia operacji, zachowania ciągłości dostaw oraz redukcji niepotrzebnych kosztów, opóźnień czy nadprogramowych zapasów to niektóre z działań mających wpływ na osiągnięcie przewagi konkurencyjnej przedsiębiorstwa na tle innych, podobnych. Jednym z narzędzi zarządzania przyczyniającym się do standaryzacji, uporządkowania i organizacji pracy w ramach działań logistycznych jest koncepcja Lean Management.

Co to jest Lean Management i jakie są jego cele? Jakie zasady tworzą tą koncepcję oraz jakimi metodami, w ramach filozofii Lean Management, można zyskać skuteczność na wybranych płaszczyznach. O tym wszystkim już za chwilę, zapraszamy do lektury.

Lean Management – definicja i cele

Początków koncepcji Lean Management upatruje się w Systemie Produkcyjnym Toyoty, opracowanym w połowie XX wieku. Wtedy system ten dotyczył przede wszystkim zwiększenia wydajności dzięki wyprodukowaniu większej liczby produktów, ale przy jednoczesnym skróceniu czasu realizacji, zużyciu mniejszej ilości materiałów, oszczędności nakładów pracy ludzkiej i zmniejszeniu nakładów finansowych oraz uświadomieniu potrzeby eliminacji marnotrawstwa.

Obecnie poprzez model Lean Management, które w dosłownym tłumaczeniu oznacza „szczupłe zarządzanie”, rozumiemy usystematyzowany sposób zarządzania procesami, który zmierza do tego, aby przedsiębiorstwo skutecznie reagowało na dynamiczne zmiany rynkowe oraz było gotowe do zaspokojenia potrzeb i oczekiwań konsumentów, przy użyciu możliwie jak najmniejszej liczby zasobów. Zarządzanie w duchu Lean dąży do osiągnięcia następujących celów:

• uproszczenie procesów,
• maksymalizacja efektywności i przewidywalność działań,
• wykluczenie czynności, które nie dostarczają wartości dodanej do produktu końcowego,
• uszczuplenie ilości odpadów, w tym ograniczenie zapasów magazynowych i nadprodukcji,
• gotowość zespołu do ciągłego doskonalenia,
• zwiększenie zaangażowania pracowników.

Firma stosująca zasady określone w Lean Management pragnie zrozumieć potrzeby i oczekiwania klienta, jest skłonna do poszukiwania efektywniejszych dróg ich zaspokojenia poprzez stały rozwój produktów, proponuje i zabezpiecza wiele kanałów sprzedaży, dąży do optymalizacji procesów i ich sprawnej realizacji, produkcji i dostawy oraz stawia na staranną konserwację i modernizację posiadanych zasobów. Ponadto filozofia Lean Management ceni rolę pracownika, który aktywnie uczestniczy w rozwoju firmy – jego opinia jest ważna, jego zdanie liczy się podczas podejmowania kluczowych decyzji, jest zaangażowanym partnerem w procesie optymalizacji procesów, a to wpływa na jego poczucie odpowiedzialności i chęć uczestnictwa w systematycznym doskonaleniu.

Zasady Lean Management

Skuteczna implementacja filozofii Lean Management jest opłacalna, ale przynosi wymierne korzyści tylko w przypadku, kiedy zarządzający przedsiębiorstwem są gotowi, by przestrzegać jej fundamentalnych zasad. Oto 5 zasad tworzenia efektywnego modelu zarządzania Lean:

1. Określenie wartości (ang. identify value) – dotyczy rozpoznania wartości pracy całego zespołu, dostrzeżenia działań, które wnoszą wartość do produktu końcowego i są konieczne od tych, które stanowią marnotrawstwo czasu, są niepotrzebne, bo generują zbędne koszty i należy je usunąć lub ograniczyć,
2. Mapowanie strumienia wartości (ang. map the value stream) – odnosi się do tworzenia schematu drogi potencjalnego klienta do oferowanego produktu, wizualizacja może być przygotowana za pomocą tablicy Kanban, gdzie powierzchnia jest posegregowana na trzy podstawowe kolumny ukazujące stan realizacji konkretnych procesów z podziałem na wymagane, w toku i zrobione; to narzędzie wspomaga kontrolę ilości i limitów zadań,
3. Tworzenie przepływu (ang. create flow) – w zarządzaniu Lean płynny i skoordynowany przepływ pracy jest kluczowy, a jego brak, opóźnienia i przestoje są postrzegane jako marnotrawstwo i stratę czasu; identyfikacja obszarów, które stwarzają tzw. wąskie gardła jest niezbędna i polega m.in. na szczegółowej obserwacji poziomu jakości produkcji na wczesnym etapie wytwarzania, skrupulatnej analizie czasu taktu, cyklu i realizacji oraz dostosowaniu tempa pracy do oczekiwań klientów i czasu konsumpcji; na skrócenie operacji oraz zwiększenie elastyczności w strefie produkcji mogą wpłynąć dedykowane systemy automatyczne, natomiast na eliminację defektów i wykluczenie wadliwych produktów z kolejnych procesów – technologie skanujące i wizyjne,
4. Ustanowienie systemu napędowego (ang. establish pull) – zakłada dostosowanie produkcji do rzeczywistego popytu oraz koncentrację tylko na rzeczywistych potrzebach odbiorców,
5. Dążenie do stałego doskonalenia (ang. continuous improvement) – to integralna część koncepcji Lean Management, związana z wprowadzaniem usprawnień oraz stałym monitorowaniem wyników, a metodami szczególnie przydatnymi w tym obszarze mogą być: podejście PDCA (z ang. Plan-Do-Check-Act), inaczej Cykl Deminga, narzędzie organizacyjne zawarte w metodzie 5S, procedura zarządzania jakością Six Sigma czy techniki kontroli jakości Poka-Yoke, zapobiegające popełnieniu błędów i pomyłkom.

Lean Management – podsumowanie

Zarządzanie Lean to synonim poprawy efektywności poprzez dostosowanie działań do faktycznych oczekiwań klientów oraz szansa zdobycia lub umocnienia pozycji przedsiębiorstwa na konkurencyjnym rynku. Koncepcja Lean Management przede wszystkim skupia się na stworzeniu silnej kultury organizacyjnej, opierającej się o ciągłe doskonalenie procesów przy jednoczesnym czynnym udziale pracowników, uważnych na identyfikację problemów i gotowych wdrożenie usprawnień, które ograniczają marnotrawstwo w obszarze tworzenia nadprogramowych zapasów, niewydajnego wykorzystania zasobów, przestojów czy opóźnień w dostawach.