Wskaźnik rotacji zapasów magazynowych

Rotacja zapasów to rodzaj procesu, który jest realizowany przez dane przedsiębiorstwo w określonym tempie, w jakim firma wymienia magazynowane materiały ze względu na ich sprzedaż czy też np. wykorzystanie w operacjach wewnętrznych. Prognozowanie obrotu zapasami pomaga kadrze zarządzającej w podejmowaniu lepszych decyzji dotyczących cen, produkcji, marketingu oraz zakupów. Z kolei, wskaźnik rotacji zapasów magazynowych umożliwia weryfikację ilości cykli procesu w danej jednostce czasowej.

Zapraszamy do lektury artykułu, z którego dowiecie się co to jest wskaźnik rotacji zapasów oraz jak poprawnie go obliczyć. Poznacie różnice i zastosowanie rynkowe wysokiego oraz niskiego wskaźnika rotacji.

Co to jest wskaźnik rotacji zapasów? Definicja

Wskaźnik rotacji zapasów – jest to miernik dostarczający informacji na temat ilości cykli obrotu materiałami w procesie magazynowania, w danej jednostce czasowej. Może być definiowany w ujęciu tygodniowym, miesięcznym, kwartalnym czy też rocznym – zawsze jest wyrażany w formie liczbowej.

Rotowalność zapasów (ang: Inventory Turnover Ratio – ITR), jest to wskaźnik pokazujący, ile razy firma sprzedała i wymieniła zapasy w danym okresie w stosunku do średniej wartości magazynu w tym okresie. Mając te dane, można podzielić dni w okresie według wzoru rotacji zapasów, aby obliczyć liczbę dni potrzebnych do sprzedaży czy też wykorzystania posiadanych zapasów.

Obliczanie wskaźnika rotacji zapasów

Obliczenie wskaźnika rotacji zapasów w magazynie umożliwia zidentyfikowanie szybkości i poziomu sprzedaży, a następnie zestawienie uzyskanego wyniku z danymi rynkowymi. Sprawdź koniecznie jak to zrobić.

W celu obliczenia wskaźnika rotacji zapasów należy podzielić przychód ze sprzedaży uzyskany w zdefiniowanej jednostce czasowej (np. kwartał) przez uśrednioną wartość zapasów z tego okresu, czyli:

Wskaźnik rotacji zapasów = całkowity koszt sprzedaży / średni stan zapasów

gdzie:

Średni stan zapasów = (początkowy zapas + końcowy zapas) / 2

Obliczenie średniego stanu zapasów wykonuje się, dzieląc sumę początkowych i końcowych zapasów przez dwa.

Wysoki, a niski wskaźnik rotacji zapasów

Szybkość, z jaką firma może sprzedawać / wykorzystywać zapasy, jest krytyczną miarą wyników biznesowych. Przedsiębiorcy, którzy szybciej pozbywają się zapasów, zwykle osiągają lepsze wyniki. Im dłużej produkt jest przechowywany, tym wyższy będzie jego koszt przechowywania i tym mniej powodów, dla których konsumenci będą musieli wracać do sklepu po nowe produkty.

• Wysoki wskaźnik rotacji zapasów – oznacza silną sprzedaż lub niewystarczające zapasy. To pierwsze jest pożądane, podczas gdy drugie może prowadzić do utraty kontraktów. Najczęściej rosnący wskaźnik zapasów to pozytywny symptom – jako wypadkowa wyników handlowych. Determinuje jednak dodatkowe wyzwania w obszarze logistyki, transportu i magazynowania. W zarządzaniu takim obiektem należy posiłkować się magazynowym system informatycznym WMS.
• Niski wskaźnik rotacji zapasów – oznacza słabą sprzedaż i prawdopodobnie nadmierne zapasy, znane również jako nadmiar zapasów. Może to wskazywać na problem z towarem oferowanym do sprzedaży lub wynikać ze zbyt słabego marketingu. Czasami niski wskaźnik rotacji zapasów to celowy zabieg strategiczny – np. gdy oczekuje się wzrostu cen (zapasy są wstępnie ustawione, aby zaspokoić szybko rosnący popyt) lub gdy spodziewane są niedobory.

Aby zobrazować zagadnienie posłużymy się przykładem z branży fast fashion. Liderzy rynku (np. H&M czy też Zara) ograniczają serie i szybko zastępują wyczerpane zapasy nowymi przedmiotami. Przedsiębiorstwa wiedzą, że przedmioty wolno sprzedające się oznaczają wyższe koszty utrzymania w porównaniu z szybciej sprzedającymi się zapasami. Istnieje również koszt alternatywny niskiej rotacji zapasów; przedmiot, którego sprzedaż zajmuje dużo czasu, zapobiega umieszczaniu nowszych przedmiotów, które mogą sprzedawać się łatwiej.

Sprawdź materiał wideo i zobacz jak zapasami zarządza polski producent odzieży – firmy Lancerto.

W większości branż dobry wskaźnik rotacji zapasów wynosi od 5 do 10. Współczynnik ten oznacza, że ​​sprzedajesz i uzupełniasz zapasy co 1-2 miesiące.

Niemniej jednak trzeba pamiętać, że optymalny ITR jest bardzo indywidualnym wskaźnikiem dla każdej firmy, a średnia wartość w branży nie jest miarą do naśladowania. Nawet najlepszy ITR w Twojej branży można ulepszyć, podejmując właściwe decyzje na podstawie wiarygodnych danych.

Sprawdź koniecznie nasz przewodnik na temat zarządzania zapasami.

Inne wskaźniki i definicje dotyczące zapasów

Wskaźnik zapasów do sprzedaży – jest to stosunek dostępnych zapasów do ilości sprzedanych zapasów. Jeśli firma ma zbyt dużo zapasów, niepotrzebnie blokuje kapitał. Jeśli ma zbyt mało, traci sprzedaż.

Współczynnik sprzedaży – procent jednostek sprzedanych w okresie. Gdy współczynnik sprzedaży jest niski, może mieć miejsce nadwyżki posiadanego produktu. Gdy wartość sprzedaży jest wysoka, może tego produktu zabraknąć.

Wiekowanie zapasów jest to średni czas, przez jaki produkt pozostaje na półkach magazynowych. Kiedy ta liczba jest wysoka, oznacza to, że koszty przechowywania mogą wpływać negatywnie na zyski przedsiębiorstwa. Kiedy jest mała, najprawdopodobniej nie ma wystarczającej ilości produktu, aby pokryć zamówienia.

Wskaźnik zamówień zaległych – jest to kluczowy wskaźnik wydajności, który informuje, czy przedsiębiorstwo spełnia wymagania klientów. Oczywiście jest to liczba, którą należy za wszelką cenę obniżać.

Cykl rotacji zapasów lub wskaźnik rotacji zapasów w dniach – ta liczba określa, ile czasu zajmie firmie przekształcenie zapasów w sprzedaż. Ten wskaźnik powinien odpowiadać średniej w branży, ponieważ optymalne dni na sprzedaż produktu mogą się znacznie różnić w zależności od branży.

Średnie zapasy – średnia ilość zapasów, jakie firma posiada w danym czasie. Wszelkie anomalie w tej liczbie mogą wskazywać na problem w procedurach zarządzania zapasami.

Koszt zapasów – ten kluczowy wskaźnik wydajności to procent kapitału wydanego na zapasy. Można obniżyć tę liczbę, usuwając martwe i wolnorotujące zapasy.

Powyższe parametry mogą pomóc w określeniu, czy strategia zarządzania zapasami spełnia swoje zadanie.

Wskaźnik rotacji zapasów magazynowych – Podsumowanie

Wskaźnik rotacji zapasów jest szczególnie ważnym rodzajem danych dla wyników finansowych całego przedsiębiorstwa. W szczególności dotyczy to towarów łatwo psujących się i produktów, w przypadku których ważny jest czas. Przykładami mogą być produkty spożywcze, fast fashion, samochody i czasopisma. Nadmiar kaszmirowych swetrów może prowadzić do niesprzedanych zapasów i utraty zysków, zwłaszcza gdy zmieniają się pory roku i sprzedawcy detaliczni uzupełniają nowe, sezonowe zapasy. Takie niesprzedane zapasy są znane jako przestarzałe lub martwe zapasy.

Porównując lub prognozując rotację zapasów, należy porównać podobne produkty i firmy. Na przykład, obrót samochodami u dealera samochodowego jest realizowany znacznie wolniej niż szybko zbywalne towary konsumpcyjne (FMCG) sprzedawane w supermarkecie. Można manipulować obrotem zapasów za pomocą rabatów lub innych akcji promocyjnych. Przy planowaniu takich działań należy pamiętać o obniżonym zwrocie z inwestycji (ROI) oraz rentowności.

Wskaźnik rotacji zapasów jest skuteczną miarą tego, jak dobrze firma przekształca swoje zapasy w sprzedaż. Współczynnik pokazuje również, jak dobrze kierownictwo zarządza kosztami związanymi z zapasami i czy kupuje za dużo, czy za mało.

Zobacz jak może wyglądać bezpieczny załadunek i rozładunek samochodów ciężarowych w magazynie cechującym się dużą rotacją zapasów.