Wskaźnik rotacji zapasów magazynowych

Wskaźnik rotacji zapasów magazynowych to narzędzie, które monitoruje częstotliwość wymiany zgromadzonych towarów w danym okresie. Przyczyną takiej wymiany może być zarówno sprzedaż, jak i zużycie wewnętrzne. Dzięki temu wskaźnikowi możliwa jest ocena efektywności wykorzystania zapasów, a dzięki temu – optymalizacja zakupów i produkcji.

Wysoki wskaźnik sugeruje szybką wymianę produktów oraz niższe koszty przechowywania, natomiast niska wartość może oznaczać nadmierne stany magazynowe lub niską sprzedaż.

Wskaźnik rotacji zapasów – definicja

Wskaźnik rotacji zapasów to miernik, który dostarcza informacje na temat ilości cykli obrotu materiałami w procesie magazynowania, w danym casie. Może to być tydzień, miesiąc, kwartał, bądź rok. Wskaźnik zawsze wyraża się jako liczbę.

Wartość ta (z języka angielskiego nazywana także ITR – Inventory Turnover Ratio), wskazuje, ile razy firma sprzedała i wymieniła zapasy w danym okresie w stosunku do średniej wartości magazynu w tym okresie. Mając te dane, planowanie operacji logistycznych staje się prostsze. Dzięki temu można na przykład obliczyć liczbę dni potrzebnych do sprzedaży bądź zużycia posiadanych zapasów.

Obliczanie wskaźnika rotacji zapasów

Obliczenie wskaźnika rotacji zapasów w magazynie umożliwia zidentyfikowanie szybkości i poziomu sprzedaży, a następnie zestawienie uzyskanego wyniku z danymi rynkowymi.

W celu obliczenia wskaźnika rotacji zapasów należy podzielić przychód ze sprzedaży uzyskany w jakimś czasie (np. kwartale) przez uśrednioną wartość zapasów z tego okresu, czyli:

Wskaźnik rotacji zapasów = całkowity koszt sprzedaży / średni stan zapasów

gdzie:

Średni stan zapasów = (początkowy zapas + końcowy zapas) / 2

Obliczenie średniego stanu zapasów wykonuje się, dzieląc sumę początkowych i końcowych zapasów przez dwa.

Wysoki, a niski wskaźnik rotacji zapasów

Szybkość sprzedaży lub wykorzystania zapasów jest ważną miarą wyników biznesowych. Szybsze pozbywanie się zapasów zazwyczaj oznacza także lepszy rezultat finansowy – jest to rezultat mniejszego kosztu przechowywania i faktu, że konsumenci będą mieli więcej powodów, by wracać do sklepu po nowe produkty.

• Wysoki wskaźnik rotacji zapasów – oznacza silną sprzedaż lub niewystarczające zapasy. To pierwsze jest pożądane, podczas gdy drugie ogranicza potencjał firmy i może prowadzić do utraty kontraktów. Rosnący wskaźnik zapasów to najczęściej pozytywny symptom – jako wypadkowa wyników handlowych. Wskazuje też jednak na dodatkowe wyzwania logistyczne. Aby ułatwić pracę w tym zakresie, należy posiłkować się magazynowym system informatycznym WMS.
• Niski wskaźnik rotacji zapasów – oznacza słabą sprzedaż i prawdopodobnie nadmiar zapasów. Może to wskazywać na problem z towarem oferowanym do sprzedaży lub wynikać ze zbyt słabego marketingu. Czasami niski wskaźnik rotacji zapasów to celowy zabieg strategiczny – np. gdy oczekuje się wzrostu cen (zapasy są wstępnie ustawione, aby zaspokoić szybko rosnący popyt) lub gdy spodziewane są niedobory.

Aby zobrazować zagadnienie, posłużymy się przykładem z branży fast fashion. Liderzy rynku (np. H&M czy też Zara) ograniczają serie i szybko zastępują wyczerpane zapasy nowymi przedmiotami. Przedsiębiorstwa te wiedzą, że przedmioty wolno sprzedające się generują wyższe koszty utrzymania w porównaniu z tymi, które wyprzedają się szybciej. Niska rotacja zapasów tworzy również alternatywny koszt – przedmiot, którego sprzedaż zajmuje dużo czasu, uniemożliwia wystawienie towaru, który ma większy potencjał.

Sprawdź materiał wideo i zobacz jak zapasami zarządza polski producent odzieży – firmy Lancerto.

W większości branż dobry wskaźnik rotacji zapasów wynosi od 5 do 10. Współczynnik ten oznacza, że ​​sprzedajesz i uzupełniasz zapasy co 1-2 miesiące.

Niemniej jednak trzeba pamiętać, że ITR jest bardzo indywidualnym wskaźnikiem dla każdej firmy, a średnia wartość w branży nie jest miarą do naśladowania. Nawet najlepszy ITR w Twojej branży można ulepszyć, podejmując właściwe decyzje na podstawie wiarygodnych danych.

Sprawdź koniecznie nasz przewodnik na temat zarządzania zapasami.

Inne wskaźniki i definicje dotyczące zapasów

Wskaźnik zapasów do sprzedaży to stosunek dostępnych zapasów do ilości sprzedanych zapasów. Jeśli firma przetrzymuje za dużo zapasów, to blokuje swoje środki finansowe. Jeśli ma zapasów zbyt mało, traci sprzedaż.

Współczynnik sprzedaży – procent jednostek sprzedanych w okresie. Niski współczynnik sprzedaży może doprowadzić do dużych nadwyżek towaru. Natomiast wysoka wartość wskazuje, że może tego produktu zabraknąć.

Wiekowanie zapasów to średni czas, przez jaki produkt pozostaje na półkach magazynowych. Wysoka liczba oznacza, że koszty przechowywania rosną i mogą wpłynąć negatywnie na wyniki finansowe. Kiedy jest mała – występuje możliwość, że produktu brakuje i trzeba go częściej uzupełniać.

Wskaźnik zamówień zaległych to istotny wskaźnik wydajności, który informuje, czy przedsiębiorstwo spełnia oczekiwania rynkowe. Oczywiście należy dążyć do minimalizacji tej wartości.

Cykl rotacji zapasów lub wskaźnik rotacji zapasów w dniach – ta liczba określa, ile czasu zajmuje sprzedaż zapasów. Ten wskaźnik znacznie różni się w zależności od sektora działalności, dlatego warto stale kontrolować jego wartość i porównywać ze średnią w danej branży.

Średnie zapasy – średnia ilość zapasów, jakie firma posiada w danym czasie. Wszelkie anomalie w tej liczbie mogą wskazywać na problem w procedurach zarządzania zapasami.

Koszt zapasów – ten kluczowy wskaźnik wydajności to procent kapitału wydanego na zapasy. Aby go ograniczyć, można systematycznie pozbywać się produktów, które wolno rotują, lub wcale się nie sprzedają.

Powyższe parametry mogą pomóc w określeniu, czy strategia zarządzania zapasami spełnia swoje zadanie.

Wskaźnik rotacji zapasów magazynowych – Podsumowanie

Wskaźnik rotacji zapasów jest szczególnie ważnym rodzajem danych dla wyników finansowych całego przedsiębiorstwa. W szczególności dotyczy to towarów łatwo psujących się i branż, w których liczy się krótki czas sprzedaży. Przykładami mogą być produkty spożywcze, fast fashion, samochody i czasopisma. Nadmiar jednego produktu (np. kaszmirowych swetrów) spowoduje, że nie wyprzedamy zapasów na czas, zwłaszcza kiedy działamy w dynamicznie zmieniającej się branży, a nasi klienci zakupują już nowe, sezonowe zapasy – zostajemy wtedy ze swetrami, których nikt nie chce kupić. Takie niesprzedane zapasy są znane jako przestarzałe lub martwe zapasy.

Ocena wskaźnika rotacji zapasów musi zachodzić w porównaniu do firm w tej samej lub podobnej branży. Dla przykładu – sprzedaż samochodu u dealera samochodowego odbywa się dużo wolniej, niż szybko zbywalnych towarów konsumpcyjnych (FMCG) w supermarkecie, więc porównanie tych wyników nie da firmie rzetelnych danych. Obrotem zapasów można również manipulować za pomocą rabatów lub innych akcji promocyjnych. Przy planowaniu takich działań należy pamiętać o obniżonym zwrocie z inwestycji (ROI) oraz rentowności.

Wskaźnik rotacji zapasów pozwala ocenić, jak sprawnie przedsiębiorstwo zamienia zgromadzone towary na sprzedaż. Pokazuje też, na ile efektywnie zarząd radzi sobie z kosztami utrzymania zapasów oraz czy poziom ich zakupów nie jest zbyt wysoki ani zbyt niski.

Zobacz, jak może wyglądać bezpieczny załadunek i rozładunek samochodów ciężarowych w magazynie cechującym się dużą rotacją zapasów.